اواخر سال ۲۰۲۲ میلادی نزدیک به ۵۰ رهبر و نمایندگان آفریقایی برای یک نشست کلیدی به میزبانی بایدن رئیس جمهور آمریکا وارد واشنگتن شدند. این نشست در خصوص بحث و تبادل نظر در رابطه با بررسی اولویت های مشترک و توسعه مناسبات آمریکا با کشورهای آفریقایی، ارتقای ارزش های دموکراسی ، مقابله با آثار کوید – ۱۹ ، ارتقای امنیت غذایی و بهداشتی توسعه همکاری‌های تجاری و سرمایه گذاری برگزار شد.

برگزاری این اجلاس یک تلاش بزرگ برای تنظیم مجدد و بهبود روابط ایالات متحده با کشورهای آفریقایی است. این در حالی است که روابط کشور های آفریقایی با چین و روسیه به طور فزایندهای مورد توجه قرار گرفته است. پیش از این کاخ سفید اعلام کرد بود که قصد دارد ۵۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری ،اقتصادی امنیتی و بهداشتی در آفریقا طی سه سال آینده انجام دهد و همچنین یک نماینده ویژه جدید را برای تمرکز بر این موضوعات معرفی کند.

رقابت چین و روسیه با آمریکا

در حالی که چین، روسیه، اتحادیه اروپا، ژاپن و ترکیه گردهمایی‌های مشابه بسیاری را با دیپلمات ها، بازرگانان و گروه‌های مدنی آفریقایی برگزار کرده اند، دومین اجلاس مشترک آمریکا برگزار شد. دیپلمات های آفریقایی تیرگی روابط  با امریکا را ناشی از سیاست های دولت ترامپ می دانند. به نحوی که برخی از دیپلمات های آفریقایی مایک پمپئو وزیر امور خارجه وقت آمریکا را بیشتر نگران نسبت به سرمایه گذاری‌ها و وام های چینی میدانستند که ۷۰۰ میلیارد دلار وام زیرساختی در سرتاسر قاره آفریقا سرمایه گذاری کرده است.

با این حال در دوره بایدن سند راهبردی جدید آمریکا مبنی بر مشارکت با آفریقا منتشر شد. در واقع هدف اعلامی دولت بایدن بر اساس این سندگوش دادن به رهبران آفریقا است نه درس دادن به آنها. این سیاست جدید آمریکا از آن رو اعمال می‌شود که دیپلمات های آفریقایی بارها سیاست ایالات متحده را نادیده گرفتن اهداف و ممانعت از آزادی برای ایجاد روابط با متحدان و دشمنان آمریکا مانند بومی‌ها می دانستند.

دیپلمات های آمریکایی می‌گویند گوش دادن بخش کلیدی دیپلماسی آنها در سال جاری با آفریقا می‌باشد. لذا آمریکا سعی می‌کند وانمود نماید که با کشورهای آفریقایی به عنوان بازیگران اصلی ژئوپلیتیک رفتار می‌کند و نه شریکی کوچک در نظام بین الملل.

پیامدهای رویکرد جدید آمریکا

برای کشورهای آفریقایی بهبود تجارت از اهمیت خاصی بر خوردار است. زیرا بسیاری از کشورهای جنوب صحرای آفریقا به دنبال تجدید قانون رشد و فرصت آفریقا (AGOA -African Growth and Opportunity Act) که در سال ۲۰۰۰ منعقد شد؛ می‌باشند. دولتمردان این کشورها بر این باورند که توافق AGOA راه‌های تقویت همکاری اقتصادی و تجارت بین ایالات متحده و آفریقا را تسهیل می‌کند. این در حالی است که قانون رشد و فرصت آفریقا سنگ بنای تعامل اقتصادی آمریکا با کشورهای جنوب صحرای آفریقا است. این قانون امکان دسترسی به بازار آمریکا را به کشورهای آفریقایی می دهد.

لذا اعلام رسمی‌بایدن مبنی بر  عضویت دائم اتحادیه آفریقا درگروه اقتصاد بزرگ G20 و تعهد ۵۵ میلیارد دلاری برای پیشبرد اولویت های مشترک آفریقا می‌تواند نشانه‌هایی از رویکرد جدید آمریکا در قبال آفریقا باشد.

بنابراین شواهد حاکی از آن است که آمریکا در پی بهبود روابط با آفریقا است. چرا که نفوذ هر چه بیشتر چین و روسیه در این قاره منافع این کشور را به مخاطره می اندازد. از این رو دموکرات ها سعی در جبران مافات دوران ترامپ برآمده اند. بدیهی است اگرچه آمریکا به صورت اعلامی‌بیان می‌کند که مسیر بهبود روابط با آفریقا و جبران سهل‌انگاری‌های گذشته را در پیش گرفته اما واقعیت آن است که آمریکا در آفریقا در پی تامین منافع اقتصادی، به خصوص در رقابت با چین و روسیه است.

محمد موحد، کارشناس ارشد مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی

   (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)