با گذشت 1250 روز از جنگ ویرانگر روسیه و اوکراین با تلفات چند صد هزار نفری طرفین و خسارات قریب به هزار میلیارد دلاری، روزنه‌های صلح و آتش‌بس کورسویی دارد. ترامپ در 8 ماهه حضور مجدد در کاخ سفید نمایش‌های مختلفی را برای پایان جنگ به روی صحنه برده که تاکنون با موفقیت روبرو نبوده ولی روح معامله‌گری و پشتکار پیگیرانه‌اش موجب تداوم تلاش‌های او شده و دیدار در آلاسکا با رئیس کرملین نیز در همین مسیر ارزیابی می‌شود. دیمیتری مدودف، معاون رئیس شورای امنیت ملی روسیه و نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور سابق فدراسیون روسیه، گفت که اجلاس ترامپ و پوتین نشان داد که مذاکرات بدون پیش‌شرط امکان‌پذیر است؛ در حالی که مسکو به عملیات خود در جبهه اوکراین ادامه می‌دهد. مذاکرات بین ترامپ و پوتین به نتایج مشخصی منجر نشد و دو رهبر بدون هیچ‌گونه اظهارنظری در مورد آتش‌بس احتمالی در اوکراین، به دیدار خود در آلاسکا پایان دادند. رئیس‌جمهور آمریکا در بیانیه خود در پایان اجلاس، از توافقاتی در مورد برخی نکات مهم صحبت کرد؛ اما جزئیاتی ارائه نداد. از سوی دیگر، رهبر کرملین به توافقاتی اشاره کرد که به گفته او می‌تواند نقطه شروعی برای حل مناقشه اوکراین باشد. در پایان بیانیه‌های مطبوعاتی، پوتین گفت که دیدار بعدی با دونالد ترامپ می‌تواند در مسکو برگزار شود.

آندری گورولیوف، ژنرال بازنشسته و عضو فعلی پارلمان روسیه، اعلام داشته که اظهارات پوتین هنگام حضورش در کنار ترامپ پس از جلسه در روز جمعه نشان داد که موضع کرملین تزلزل‌ناپذیر است. وی در کانال تلگرام خود نوشت، اگر یک دستاورد مهم وجود داشته باشد، این است که پوتین توانست دلایل جنگ را مستقیماً برای ترامپ توضیح دهد. همچنین سخنگوی رسمی وزارت امور خارجه روسیه، ماریا زاخارووا، رسانه‌های غربی را به سخره گرفته و گفت که پس از سه سال گزارش دادن مبنی بر انزوای روسیه، اکنون با دیدن این‌که رئیس‌جمهور روسیه با فرش قرمز از همتای آمریکایی خود در آلاسکا استقبال شد، در حالت دیوانگی کامل قرار گرفته‌اند. در ادامه نیز پسکوف، سخنگوی کرملین، گفته است: " گفتگو در واقع بسیار مثبت بود و هر دو رهبر نیز همین را گفتند. این نوع بحثی است که به ما اجازه می‌دهد تا قاطعانه مسیر جستجوی گزینه‌های مشترک برای یک توافق صلح‌آمیز را دنبال کنیم. "

مقامات اوکراینی در کی‌یف با نگرانی نظاره‌گر بیانیه مشترک شده و به دنبال سرنخ‌هایی در مورد سرنوشت کشورشان بودند. اما پس از پایان جلسه بدون هیچ نتیجه‌ای، اکنون معتقدند که جنگ حداقل فعلاً با همان شدت ادامه خواهد یافت. اولکساندر مرژکو، رئیس کمیته امور خارجه پارلمان اوکراین، گفته است: " من فکر می‌کنم این یک شکست است؛ زیرا پوتین دوباره در مورد نگرانی‌های امنیتی صحبت کرده و از لفاظی‌های معمول خود استفاده کرده است. من هیچ تغییری نمی‌بینم و اگرچه این جلسه بی‌نتیجه بود، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، از انزوای دیپلماتیک خارج شده است. " او با تأکید بر اینکه پوتین به عنوان فردی برابر با رئیس‌جمهور ترامپ ظاهر شده و در جنگ اطلاعاتی پیروز شد. زلنسکی نیز نسبت به تلاش آقای پوتین مبنی بر فریب دادن ترامپ داده و بر شروط اساسی کشورش برای پایان منازعه پیچیده تأکید نموده است. همچنین اولکسی گونچارنکو، نماینده مجلس اوکراین، گفت که به نظر می‌رسد ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، پس از مذاکراتی که با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا داشت، زمان بیشتری خریده است. هیچ توافقی در مورد آتش‌بس یا کاهش تنش‌ها حاصل نشد.

در آمریکا جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا که به منتقد سرسخت رئیس‌جمهور تبدیل شده است؛ گفت: " مشخص است چه کسی از نشست بین ترامپ و ولادیمیر پوتین پیروز بیرون آمده است. باید گفت ترامپ نباخت، اما پوتین به وضوح برنده شد و ترامپ چیزی جز جلسات پیگیری بیشتر به دست نیاورد. در عین حال، که پوتین گام بزرگی در احیای روابط برداشت، که من همیشه فکر می‌کردم هدف اصلی او بوده است و می‌توان گفت رئیس کرملین از تحریم‌ها خارج شده و نگاه الویتی به آتش‌بس ندارد."

پس از دیدار رهبران روسیه و آمریکا در آلاسکا گروهی از رهبران اروپایی پس از مذاکرات صبحگاهی با دونالد ترامپ و ولودیمیر زلنسکی، بیانیه مشترکی صادر کردند و طی آن گام بعدی اکنون باید ادامه مذاکرات، از جمله با رئیس‌جمهور زلنسکی، باشد؛ همزمان  شورای اروپا بعداً پیامی صادر کرد و در آن از اوکراین و اجلاس سه‌جانبه ایالات متحده؛ اوکراین و روسیه حمایت کرد. همچنین رهبران از تلاش‌های رئیس‌جمهور ترامپ برای توقف کشتار در اوکراین، پایان دادن به جنگ تجاوزکارانه روسیه و دستیابی به صلحی عادلانه و پایدار استقبال کردند. همزمان از بیانیه رئیس‌جمهور ترامپ مبنی بر آمادگی ایالات متحده برای ارائه ضمانت‌های امنیتی استقبال نموده و ابراز داشتند که ائتلاف مایل به اقدام آماده است تا نقشی فعال ایفا کند و نباید هیچ محدودیتی برای نیروهای مسلح اوکراین یا همکاری آن با کشورهای ثالث وجود داشته باشد. موضوع مهم‌تر این که روسیه نمی‌تواند در مسیر اوکراین به سمت اتحادیه اروپا و ناتو حق وتو داشته باشد و اوکراین در مورد قلمرو خود تصمیم خواهد گرفت. مرزهای بین‌المللی نباید با زور تغییر کنند.

در مجموع ارزیابی چندگانه‌ای در مورد دیدار رهبران آمریکا و روسیه وجود دارد و بسیاری نتیجه این رویداد را موفقیتی شایان برای رئیس کرملین ارزیابی نموده و دسترسی ترامپ به نتیجه ملموس در توقف این منازعه مرموز را نیازمند تلاش‌های مضاعف و به ویژه همراه نمودن دول اروپایی با نقش‌آفرینی لندن دانستند. البته بر کسی پوشیده نیست که در ملاقات سران واشنگتن و مسکو دیگر موضوعات مهم جهانی نیز بررسی شده که توافقات غیر اعلامی نیز حاصل شده است که در برگیرنده تحولات خاورمیانه و محور اورآسیا به ویژه قفقاز جنوبی می‌باشد.

علی بمان اقبالی زارچ، مدیرگروه مطالعات اوراسیا

   (مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)