نظر به شرایط بین المللی، شرایط منطقه ای، بحران‌های پرفشار و فزاینده امنیتی و اقتصادی پیش روی ایران و نیز از زاویه سیاست خارجی عربستان؛ مزایای پیمان امنیتی پاکستان و عربستان از مضرات آن برای جمهوری اسلامی ایران بسیار بیشتر است چرا؟

1) از منظر سیاست بین الملل؛ ثبات در خاورمیانه خواست مستقیم امریکا، روسیه؛ اروپا و چین است. تمام استراتژیست های امریکایی در سال های اخیر تاکید کرده اند که امریکا باید تمرکز اصلی خود را در قبال چین و روسیه و اروپا متمرکز کند پس باید اشتغال خود را در خاورمیانه کم کند و با خاورمیانه ای با ثبات؛ وارد رقابت با چین و روسیه شود. تاکید دائمی ترمپ مبنی بر اینکه با حمله به ایران موفق شدیم ثبات در خاورمیانه را تضمین کنیم در همین راستا است که من رئیس جمهور امریکا در حال برقراری ثبات در خاورمیانه برای انتقال امریکا به ماموریت اصلی هستم. بر این اساس پیمان امنیتی پاکستان و عربستان به واسطه ثباتی که به همراه دارد مورد حمایت قدرت های بزرگ غرب و شرق خواهد بود.

2) از منظر سیاست منطقه ای نیز این پیمان ثبات زا است. تقریبأ اجماع نخبگی وجود دارد که توازن قدرت در خاورمیانه پس از 7 اکتبر به سود اسرائیل و علیه ایران و عربستان و ترکیه تغییر کرده است. اکنون ترکیه و عربستان نیز از سلطه طلبی اسرائیل دچار هراس شده اند. بر این اساس پیمان امنیتی پاکستان و عربستان؛ می‌تواند تا حدودی توازن قدرت را علیه اسرائیل تغییر دهد.

3) هرچه پیمان امنیتی میان کشورهای منطقه افزایش یابد، وابستگی امنیتی این کشورها به قدرت های مداخله گر کاهش می یابد و نظم منطقه گرایی درون زاد تقویت می‌شود. این پیمان امنیتی می‌تواند هسته مرکزی برای تشکیل ناتوی خاورمیانه در آینده باشد.

4) فعال شدن پاکستان در خاورمیانه؛ اهرم های کنشگری این کشور در برابر هند را افزایش می دهد و بر این اساس این پیمان می‌تواند برای معادلات امنیتی شبه قاره نیز ثبات آفرین باشد چه اینکه هر چه بازیگران بیشتری در تعارض هند و پاکستنا فعال شوند؛ امکان تقابل نظامی آنها محدودتر می‌شود.
5) از منظر سیاست خارجی عربستان نیز این پیمان در راستای تنوع بخشی سیاست خارجی عربستان و نگاه به شرق و کاهش وابستگی امنیتی عربستان به امریکا است. عربستان در این پیمان الگوی « تبادل امنیت با اقتصاد» را دنبال می‌کند. به پاکستان امتیاز اقتصادی، کمک های اقتصادی، پذیرش نیروهای بیشتر از پاکستان می دهد و در ازای آن چتر هسته ای پاکستان را بر سر خود می‌گستراند.

6) عربستان با این پیمان می خواهد قدرت چانه زنی خود را در برابر اسرائیل (در صورت پیوستن احتمالی به توافق ابراهیم)؛ ترکیه و ایران افزایش دهد.

7) حمله اسرائیل به قطر و بی عملی امریکا یکی از بزرگترین مواهب برای جمهوری اسلامی ایران بود و جایگاه ایران را نزد کشورهای عربی تقویت و جایگاه امریکا را نزد آنان دچار فرسایش کرد. انگیزه کشورهای منطقه از جمله عربستان برای انعقاد چنین پیمان‌های امنیتی را نباید لزومأ مقابله با ایران تفسیر کنیم.

8) پس از عربستان احتمالا سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز از این الگو استفاده می‌کنند حالا ممکن است به این پیمان بپیوندند یا اینکه وارد پیمان امنیتی با کشور دیگر شوند ( فی المثل احتمال انعقاد پیمان امنیتی امارات با هند را نمی‌توان از نظر دور داشت و ایضا سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس)

9) شاید تنها خطری که از این پیمان متوجه ایران شود در زمان جنگ احتمالی آینده اسرائیل و امریکا با ایران است که در آن شرایط دست ایران برای حمله به پایگاه‌های امریکایی در عربستان با موانعی مواجه خواهد شد.

10) ایران نباید از ناحیه پاکستان احساس خطر نماید. الزامات ژئوپلتیک؛ جبریت های جغرافیایی پیوند استراتژیک ایران و پاکستان؛ جمعیت شیعه و سنی دوستدار جمهوری اسلامی ایران و پیوندهای فرهنگی همواره در جهت بهبود روابط ایران و پاکستان عمل کرده اند و در آینده نیز عمل خواهند کرد.
نتیجه اینکه ایران باید از این پیمان استقبال کند و تکثیر این نوع از پیمان‌های امنیتی را در جهت ثبات منطقه و تقویت منطقه گرایی درون زاد بداند و در صورتی که امکانی برای کشورمان در پیوستن به چنین پیمانی فراهم شد موافقت خود را اعلام دارد.

سید محمد حسینی کارشناس ارشد مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه

(مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)