آمریکا و انگلیس در سال 1953 طی کودتایی، دولت مردمی و منتخب دکتر محمد مصدق را سرنگون کرده و شاه متواری ایران را به کشور بازگرداندند و به عنوان حاکم دست نشانده خود، کاملاً از او حمایتِ کردند. غرب و در رأس آن آمریکا به دنبال تقویت دیکتاتور دست نشانده خود در تهران با هدف مقابله با کمونیسم، در شُرف جنگ سرد میان دو ابرقدرت شرق و غرب بود. در چنین فضایی، مؤسسه تحقیقاتی استنفورد آمریکا به شاه ایران توصیه کرد که به جای سوزاندن نفت جهت تولید برق، از نیروی اتم استفاده کند و ضمن بهره مندی از این فناوری نو، توان صادرات نفتِ بیشتر به غرب را به دست آورد. حاکم ایران که جاه طلبی های خاص خود را نیز داشت، از این ایده استقبال کرد و برنامۀ تولید 20000 مگاوات برق هسته ای تا نیمه دهه 1990 میلادی را در دستور کار خود قرار داد.
در سال ۱۹۵۷ میلادی ایران و آمریکا برای کاربرد اتم، توافق رسمی امضا کردند. در سال ۱۹۶۷ آمریکا نیروگاه تحقیقاتی تهران را به ایران فروخت، که با سوخت ۹۰ درصد غنی‌شده آمریکایی کار می‌کرد.آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه قرادادهایی برای ساخت نیروگاه های مختلف هسته ای را با تهران در دست مذاکره و پیگیری قرار دادند. جوانان مستعد ایرانی برای فراگیری علوم هسته ای به دانشگاه های غربی اعزام شدند و درواقع بهترین دانشمندان هسته ای ایران، ازجمله جناب آقای دکتر علی اکبر صالحی که ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را بر عهده دارند، توسط دانشگاه ام‌آی‌تی آمریکا در دهه ۷۰ میلادی تربیت شدند. به عبارت دیگر ایدۀ اولیۀ تکنولوژی و نیروی انسانیِ برنامه هسته‌ای ایران از آمریکا نشئت گرفت.
لیکن به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تبدیل شدن ایران از رژیمی دست نشانده و ژاندارم خلیج فارس به نیابت از واشنگتن، به نظامی مستقل با سیاست خارجی، مبتنی بر اصول نه شرقی و نه غربی، آمریکا مانع هر گونه همکاری و ابتکاری که موجب تقویت ایران شود، شد و مقابله با این نظام را در دستور کار خود قرار داد. از جمله حوزه هایی که واشنگتن به هیچ وجه خواستار پیشرفت ایران مستقل نبود، حوزه هسته ای است که می توان بر آن تأکید کرد. درهمین راستا، تمام همکاری‌های هسته‌ای با ایران متوقف شد و واشنگتن حتی سوخت نیروگاه تهران را هم که مصارف تحقیقاتی، پزشکی، کشاورزی و ... داشت، به ایران نفروخت. واشنگتن همچنین رفته رفته تمامی‌کشورهایی که ایران برای تکمیل برنامه صلح‌آمیز هسته ای کشورمان با آنها همکاری داشت یا به آنها مراجعه کرد، مانند آلمان، فرانسه، آرژانتین، اسپانیا، لهستان، ایتالیا و حتی چین و روسیه را تحت فشار قرار داد تا از همکاری با ایران خودداری کنند.
به عبارت دیگر خراب کاری آمریکا و همدستان آن برای عقب راندن و نابودی برنامه هسته ای ایران، عملاً از بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل نظام مستقل جمهوری اسلامی ایران آغاز شد. حتی در دوران جنگ تحمیلی هشت ساله، فرانسوی ها هواپیماهای میراژ که برد بیشتری از هواپیماهای ساخت شوروی داشتند و خلبان های خود را به صدام اجاره دادند تا بتواند نیروگاه اتمی‌بوشهر یک را که بیش از85 درصد کار احداث آن توسط آلمان‌ها تکمیل شده بود، بمباران و نابود کند و این حملات غیرقانونی به یک سایت صلح آمیز تولید برق هسته ای، بارها اتفاق افتاد.تحت فشار قرار دادن آژانس بین المللی انرژی اتمی‌برای پرونده سازی در مورد برنامه هسته ای ایران و ارجاع ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد و تحریم های فراگیر به بهانه هسته ای، از دیگر اقدامات آمریکا و همدستانش در این پروژه ظالمانه، غیرقانونی و مستکبرانه بود.
این رفتارها که ایران مجموعه آن را بحرانی تصنعی برای فشار سیاسی و اقتصادی بر کشور و ممانعت از پیشرفت علمی ایران مستقل میداند، به اشکال و انواع مختلف ادامه یافت و در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ و ۲۰۰۰ میلادی به یک سیاست ثابت تبدیل گردید. به تدریج، اخلال ازطریق بدافزارهایی مانند استاکس‌نت در سال 2010، فروش فناوری و قطعات معیوب، ترور دانشمندان هسته‌ای ایران و تلاش برای خرابکاری های سایبری در تأسیسات مختلف ایران همگی به این کمپین نامبارک اضافه شدند.
انفجار 12 تیر ماه 99 در سایت شهید احمدی روشن نطنز، هم که گمانه زنی های مختلفی درباره علت و تأثیرات آن شده است، حداکثر می تواند در ادامه سلسله تشبثات دشمنان برای ضربه به برنامه صلح آمیز هسته ای ایران باشد. البته سخنگوی سازمان انرژی اتمی‌کشورمان طی بیانیه ای در بامداد همین روز اعلام داشت که«این رخداد هیچ‌گونه تلفات جانی نداشته و لطمه ای به فعالیت‌های جاری این مجموعه (سایت نطنز) نیز وارد نکرده است.»
حال سوًال اصلی این است که آیا حریفان پس از 40 سال اخلال، خراب کاری و توطئه، توانسته اند اراده و برنامه های ملت ایران برای رسیدن به دانش و صنعت هسته ای را متوقف کنند؟
اولاً باید یادآور شد که ایران یک عضو بنیان گذار معاهده عدم اشاعه هسته‌ای (ان پی تی) از سال ۱۹68 است و از سال ۱۹۷۰ عضو رسمی آن بوده است. براساس بندهای مختلف ان‌پی‌تی، همه اعضا، حق مسلم بهره برداری از انرژی و صنعت صلح‌آمیز هسته‌ای را به طور مساوی دارند.
ثانیاً، ایران با تکمیل نیروگاه هسته ای 1000 مگاواتی بوشهر یک در سال 2011 با همکاری روس ها، به عنوان سی و یکمین کشور برخوردار از برق هسته ای در جهان و اولین کشور خاورمیانه قرار گرفت. ساخت بوشهر دو و سه نیز با همکاری روسیه در دست پیگیری است و حرکت کشور برای بهره مندی از 20000 مگاوات برق هسته ای پیگیری میشود.
ثالثاً همگان به یاد دارند که آنگاه که آمریکا بحران تمام عیار ساختگی هسته‌ای را در آغاز دهه 2000 میلادی کلید زد، ایران با تعداد معدودی سانتریفیوژ نسل 1 در حد آزمایشگاه، غنی‌سازی را تجربه می‌کرد. ولیکن جمهوری اسلامی امروز به دانش کامل سیکل هسته‌ای رسیده، صفحه سوخت 20 درصد غنی شده برای نیروگاه تحقیقاتی تهران را مستقلاً تولید و نصب کرده؛ پانزده نوع سانتریفیوژ پیشرفته، ازجمله سانتریفیوژهایی با ظرفیت غنی سازی تا 70 برابر نسل اول را تولید و آزمایش کرده؛ سانتریفیوژهای پزشکی با سرعت 60 هزار دور در دقیقه را ساخته و یک برنامه پیشران هسته ای فعال برای تولید سوخت کشتی ها و زیردریایی ها با سوخت هسته ای با غنای بالای 60 درصد را پیگیری میکند. به اذعان دوست و دشمن، ایران امروز از یک صنعت هسته‌ای بومی، متکی بر دانش فنی،تولیدات قابل اعتنا، نیروی انسانی کارآزموده و ابداعات و ابتکارات درون جوش غرور آفرینی بهره می‌برد.
به عبارت دیگر، هرچند در مقاطع مختلف آمریکا و دوستانش با تشبثات توانسته اند صدماتی به برنامه ایران وارد کنند، اما به تأیید کارشناسان مطلع، اولاً هر کدام از این رفتارها، موجب هوشیاری بیشتر ایران، اتخاذ اقدامات حفاظتی بیشتر و تلاش برای تقویت آن نقاط شده است. کشف و خنثی سازی ویروس استاکس نت، کار مهمی‌بود که منجربه ایجاد توان ارزشمند تدافعی در صنعت هسته ای کشور شد. ثانیاً، هر اتفاقی از این جنس، اراده و تلاش ایران برای رسیدن به توانمندی هسته‌ای را تقویت کرده است. به گواه آنچه در 20 سال گذشته تجربه شده، تمامی تلاش‌ها برای متوقف کردن کشور در مسیر دستیابی به علم و صنعت هسته‌ای ناکام مانده و کسی نخواهد توانست حرکت ایران اسلامی‌به سمت اهداف از پیش تعیین شده هسته ای اش را متوقف کند.
(مسئولیت محتوای مطالب برعهده نویسندگان است و بیانگر دیدگاه‌های مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی نیست)